Inleiding:

Ook in het jaar 2021 speelde de Corona-pandemie de activiteiten van de stichting parten. Toch zijn er een aantal activiteiten succesvol afgerond. Deze komen, naast de nog lopende activiteiten, in dit Jaarverslag 2021 aan de orde.

Bestuurssamenstelling Stichting:

In het afgelopen verslagjaar bestond het bestuur van de stichting uit:

• Twan Brouns, voorzitter
• Ronald van den Eijnden, penningmeester
• Jack Lussenburg, secretaris
• Jan Regterschot, lid

Naast de bestuursleden hebben ook een aantal betrokken en ter zake deskundige personen in de verschillende werkgroepen flink de handen uit de mouwen gestoken binnen de stichting:

• Mart Reutelingsperger, algemeen projectleider activiteiten van de stichting
• Marlies Dreissen, oud wethouder Landgraaf, als algemeen adviseur
• Nick Custers, accountmanager Relim Groep en partner in enkele projecten
• Jo Kobben, Heemkunde Landgraaf, onderzoek en teksten
• Martin van de Weerden, historicus
• Catharina Scholtes, gids Herzogenrath / Rolduc, bemiddelt bij Euregionale activiteiten richting gemeente Herzogenrath
• Wiel Miseré, senior inspecteur staatstoezicht mijnen, deskundige mijnbouw
• John Frischen, voorheen afdeling gebouwen en gronden gemeente Landgraaf
• Theo van de Wetering, bijdrage vanuit netwerk mijnbouw
• Ger Janssen, manager grote projecten NS
• Jos vd Wouw, lid fotoclub DiGiPlus Landgraaf, opzet fototentoonstelling
• Evelien van Limbeek, voorzitter scouting Pius XII Landgraaf als dagvoorzitter op 110921 – 125 jaar spoorweg Sittard – Herzogenrath
• Ans Weijers, Landgraaf – leverancier beeldmateriaal uit privé fotoarchief
• William Charlier, contactpersoon bij Meander
• Loes Schroe, Welsun
• Judith Caenen, The Move Factory
• Patrick Coenen, HeemWonen

Andere partners uit Landgraaf die bij een of meerdere activiteiten van onze stichting in 2021 een bijdrage leverden of komend jaar willen leveren:

• Gemeente Landgraaf                                – Relim
• Omroep Landgraaf                                   – SnowWorld Landgraaf
• Fanfare Barbara uit de Kakert                  – Toneelvereniging Ambras
• Vrienden van de Kapel Leenhof              – Oefenbunker
• VV Schaesberg                                          – Welsun
• The Move Factory                                     – Bibliotheek Landgraaf
• Digi Foto Plus Waubach                           – Scouting Pius XII
• Hobbyclub Herzogenrath                         – Hobbytreinenclub Heerlen
• Meander                                                   – Heemwonen
• ZLSM                                                        – Spoor Heerlen
• Eurode                                                      – Parkstad Limburg
• Provincie Limburg                                    – GeenGrens.EU
• Heemkunde vereniging Landgraaf

Als stichting zien wij een steeds grotere bereidheid onder de Landgraafse burgers om betrokken te worden bij de activiteiten die wij als Stichting initiëren. Dit is ook een van onze belangrijke doelstellingen (burgers, bedrijven, organisaties betrekken) en fijn dus als we op deze wijze verbindingen leggen tussen de burgers, bedrijven en organisaties met de activiteiten die door de stichting uitgezet worden.

Verplaatsen oorlogsmonument Leenhof:

Vanwege een wegreconstructie in Leenhof komt het Oorlogsmonument (als herinnering aan het noodlottige bombardement in oktober 1944) op de huidige locatie in het gedrang. In overleg met Joost Smeets en Tim Vaessen van de gemeente wordt overwogen om het te verplaatsen naar de overkant van de weg een plek tussen de voormalige kerk en de Oefenbunker. Alsdan zal samen met de gemeente en de voorzitter van de Oranjevereniging, Jan Heinrichs, een geschikt moment ( 4 of 5 mei 2022?) gezocht worden voor de nieuwe inwijding van het monument. Tevens wordt dan de vernielde plaquette door een nieuwe vervangen en meteen de naam van het op de vorige plaquette ontbrekende slachtoffer (meisje Koetsier) er alsnog bijgeplaatst.

Levensboom Calshof:

Het voornemen van onze stichting om een Levensboom te plaatsen kort bij de dr. Calshof is opgenomen in het plan voor een parkje naast de dr Calshof. Meander, Heem Wonen en de buurt proberen om samen met de gemeente en onze stichting een parkje aan te leggen naast de dr Calshof. Een parkje waar verbinding plaatsvindt als buurtbewoners en jong en oud elkaar kunnen ontmoeten. Een aantal overlegmomenten hebben inmiddels plaatsgevonden, maar ook hier heeft Corona invloed op de voortgang. Er zijn in ieder geval op dit moment concrete plannen voor een vervolg. We streven er naar om in 2022 de eerste “schop in de grond” te kunnen steken. Met Relim zijn al enkele gesprekken gevoerd over de vorm van de levensboom en de zorg voor de groenvoorziening in het parkje.

Moelebenksjkes:

In het beoogde parkje bij dr Calshof komen ook een aantal Moelebenksjkes. De daarbij behorende tafels worden naar ons idee voorzien van een schaakbord en dambord zodat naast het “moelen” ook het brein van de bewoners uitgedaagd kan worden. Wij hebben Relim benaderd om zowel wat betreft de vormgeving en realisatie van de Levensboom als die van de ‘benksjkes’ met ons mee te denken.     

Kerststallenwandeltocht (Stallen- en sterrentocht):

Ook deze geplande activiteit kon door de Coronamaatregelen dit jaar wederom geen doorgang vinden. Ben je als Bestuur een tijdje doende met de voorbereiding van de Kerststallentocht kun je op het laatste moment de activiteiten hiervoor staken ivm Corona. Jammer. Voor 2022 worden echter de organisatie en uitvoering hiervan wederom in goed overleg en nauwe samenwerking met Kerkbestuur en Eveline van Limbeek (Scouting Pius XII) opgepakt.

1896-2021 / 125 jaar Spoorlijn Sittard – Herzogenrath:

Een groots opgezette activiteit die veel van onze bestuurlijke inzet en van enkele daartoe opgerichte werkgroepen heeft gevraagd kreeg een zeer geslaagde start op zaterdag 11 september. Aangezien het op 1 mei 2021 precies 125 jaar geleden was dat op initiatief van de mijnen in onze regio in 1896 een spoorlijn operationeel werd tussen Herzogenrath en Sittard wilden wij dat heel graag op die dag samen met de Landgraafse burgerij “vieren”. Ook hier was Corona wederom spelbreker zodat we moesten uitwijken naar september 2021 (nationale monumentendagen) en het ingetogen zouden houden. Vooraf heeft de voorzitter van de stichting bij diverse instanties (waaronder gemeente Landgraaf en EurodeRaad) een powerpoint presentatie gegeven omtrent dit historische feit en het belang van een goede internationale treinverbinding voor onze regio. Het station van Landgraaf (voorheen Schaesberg) staat er ook al sinds 1896 en is nog het enige stationsgebouw dat in de oorspronkelijke vorm langs deze lijn staat. Door Corona is de stichting pas vanaf 11 september  gestart om over een periode van in totaal 1,25 jaar met een aantal passende en aansprekende publieksactiviteiten het feit te herdenken dat 125 jaar geleden de spoorlijn van Sittard naar Herzogenrath officieel geopend werd. Deze internationale spoorlijn, die door Schaesberg liep (en het dorp praktisch doormidden sneed), zorgde direct na de opening voor de ontsluiting van de mijnregio naar de rest van het land (zwart) en leverde daarna en met name na de mijnsluitingen een grote bijdrage aan de transitie van de Oostelijke Mijnstreek naar een groene Parkstad regio. Met ‘goud’ wordt door de stichting het perspectief geïntroduceerd voor nieuwe en toekomstige ontwikkelingen in onze regio door een dubbelbaans spoorverbinding, een drielandentrein (en op termijn) een internationale intercity, waardoor niet alleen Sittard, Heerlen en Herzogenrath, maar met name Aken, Keulen, Maastricht en Luik op een snelle manier via rail bereikbaar zijn.

Station Landgraaf

Om dit jubileum voor de burgers concreet en tastbaar te maken  werden door Visser Staal en Relim vier dezelfde industriële en kunstzinnig vormgegeven herinnerings-objecten vervaardigd en op 11 september voor 1 dag geplaatst bij station Landgraaf in afwachting van een definitieve plek. In Herzogenrath werd het herinneringsobject op 18 sept 2021 feestelijk onthuld. In 2022 zal ook een object in Heerlen worden geplaatst. Met Sittard wordt nog overleg gevoerd omtrent de plek en datum van plaatsing aldaar. Er zijn flink wat overlegsituaties gevoerd omtrent dit project. Een en ander heeft heel wat energie en creativiteit van het Bestuur gekost. Gelukkig is een en ander positief afgesloten zodat ons werk t.b.v. de burgerij uiteindelijk succesvol bleek. Zeer positief was de inbreng van Welsun en Landgraaf Verbindt in deze.

Op 11 september vergezelden diverse leden van toneelvereniging Ambras uit Landgraaf, uitgedost als een reisgezelschap uit de Belle Epoque, een grote groep genodigden bij de treinrit van Heerlen naar Landgraaf. Nu gebeurde dat met een Arriva trein, op 1 mei 1896 was het een stoomtrein die (officieel) de eerste en feestelijke openingsrit over het traject van Sittard naar Herzogenrath reed. In totaal werden op 11 september zo’n 50 genodigden bij Relim en bij SnowWorld ontvangen waar men nader geïnformeerd werd over dit project. De stichting had Evelien van Limbeek (Scouting Pius XII) bereid gevonden om als dagvoorzitter te functioneren. Anya Niewierra, directeur Visit Zuid Limburg, gaf bij Relim een mooie en inspirerende lezing over het  cultureel toeristisch potentieel van Parkstad (van zwart naar groen naar goud)  waarna de genodigden met een wandeling langs de leermijn en de Gedachteniskapel waar Wiel Miseré de genodigden over ons industrieel erfgoed informeerde. Verder lopend langs een deel mijnspoor vertelde Theo van de Weterring over het Schachtwiel dat als mijnmonument de eer van de mijnwerkers letterlijk hooghoudt. Bij SnowWorld werd de groep ontvangen en kreeg men een toelichting door CEO Wim Hubrechtsen over het succes en de toekomst van dit skimekka op de Wilhelminaberg. Tenslotte ontvingen alle deelnemers aan de dag het prachtige jaarboek ‘Vervoer in Landgraaf en omgeving in de twintigste eeuw’ van Heemkunde Landgraaf uit handen van scheidend voorzitter Jo Schiffelers. Met een stijlvol hapje en drankje werd dit heuglijke historische feit afgesloten.

Een week na deze geslaagde activiteit in Landgraaf maakte een delegatie van de stichting deel uit van het gezelschap (zie foto hierboven) dat aanwezig was bij de feestelijke onthulling van het industrieel herinneringsobject in Herzogenrath. Na een ontvangst en toespraken (van o.a. de burgemeesters van Herzogenrath en Kerkrade) in het station van deze Duitse grensplaats volgde een speech van onze voorzitter op een mooie plek nabij spoor en station. Vervolgens werd hier het monument onthuld. Ook dit gebeuren werd afgesloten met een hapje en een drankje wederom in het station van Herzogenrath.

Fototentoonstelling ‘Wilhelmina en OII in zwart / wit’:

In goede samenwerking met DigiFotoplus (Jos vd Wouw) heeft de stichting onder enthousiaste leiding van Wiel Miseré een grote fototentoonstelling opgezet waarin de mijnen ON2 en Wilhelmina centraal stonden. Deze mijnen waren de eersten die aangesloten werden op de in 1896 (ten behoeve van de mijnen) aangelegde spoorlijn Herzogenrath-Sittard. Opmerkelijk was het feit dat de mijn ON2 exact 50 jaren geleden gesloten werd.

Bij de Relim Groep in Terwinselen waren wij welkom om de meer dan 60 A3 grote zwart / wit foto’s op een mooie en industriële wijze tentoon te stellen en vanaf september tot eind 2021 voor het publiek toegankelijk te maken. Dit was mogelijk dankzij een bijdrage van de Stichting Raiffeisen Ubach over Worms en reden voor ons om dhr. Fons Lauvenberg van de stichting Raifeissen te vragen de tentoonstelling officieel te openen. Tijdens de openingstijden in het ‘OVS-gebouw’ van de voormalige staatstmijn Wilhelmina konden we constateren dat heel wat oud kompels met hun familie de tentoonstelling bezochten en in het personeelsrestaurant fijn konden napraten over de mijnperiode. We hebben er heel veel mensen een plezier mee gedaan. Gezien deze ervaring hebben we besloten om er een reizende tentoonstelling van te maken waarmee we o.a. verzorgingshuizen in de regio willen aandoen.  

Wandel- en fietstochten Landgraafse mijnhistorie:

Wiel Miseré en Twan Brouns zijn druk in de weer geweest om een wandel- en enkele fietsroutes uit te zetten die iedereen (met het oog op Corona) individueel kan lopen/fietsen. De wandeling is getiteld ‘Treinen en mijnen in Schaesberg’ en de fietstocht kreeg de naam Op het spoor van de H. Barbara. Hiermee worden de deelnemers ondergedompeld in het ‘zwarte’ mijnverleden van de regio. Er zijn bijbehorende tekst- en routeboekjes vervaardigd die de wandelaar/fietser een goede toelichting geven op hetgeen men onderweg tegenkomt. Een succes.

Een blik vooruit naar 2022:

Euregionaal Onderwijsproject (Landgraaf – Herzogenrath)

In 2022 worden de activiteiten rondom de 125 jarige spoorlijn voortgezet. O.a. in samenwerking met de stichting Geen Grens uit Maastricht zijn initiatieven in gang gezet om op 2 basisscholen en 2 scholen voor VO (telkens 1 in Landgraaf en 1 in (de buurt) van Herzogenrath een Euregionaal Onderwijsproject op te zetten. Hierbij spelen leren, ervaren, onderzoeken en ontdekken in een uitwisselingsprogramma  een belangrijke rol. Daarbij staat voor het BAO het mijnverleden van de regio en voor het VO de geschiedenis en de toekomst van het internationaal railvervoer centraal. De uitvoering van dit project staat gepland voor en direct na de zomervakantie van het volgend jaar.

Modelspoor Event bij gelegenheid van plaatsing herinneringsmonument in Schaesberg

Voorts zijn er kontakten gelegd met modelspoorwegclubs uit Heerlen en Herzogenrath om in 2022 in Schaesberg een Modelspoor Event te houden. Dit staat gepland voor 2 weekends in maart, en is bedoeld om de plaatsing van het herinneringsmonument luister bij te zetten.

Lezingscyclus over (de toekomst van) het internationaal railvervoer in de Euregio

Samen met de bibliotheek Landgraaf zijn voorbereidende gesprekken gehouden om in 2022 diverse lezingen te organiseren met het oog op het belang van het spoor in onze regio. We denken aan een viertal lezingen; twee over ontwikkelingen in het internationaal treinverkeer in de Euregio (door Nicole Maurer en Wim van de Camp) en twee over (de geschiedenis van) treinen op de spoorlijn Sittard – Herzogenrath.

Euregionaal Koempeltreffen / Koempelmis

In het kader van 40 jaar Landgraaf in 2022 hebben wij in het overleg met de wethouders op 13 oktober 2021 voorgesteld om een Koempeltreffen met Koempelmis te houden. Landgraaf is door de mijnindustrie groot geworden en dat feit willen we in het jaar dat Landgraaf 40 jaar bestaat benadrukken. Het voorstel kon op ondersteuning van de gemeente rekenen. Aangezien we denken dat er een groot aantal mensen dit Koempeltreffen met Koempelmis zullen bezoeken is een flinke locatie noodzakelijk. Deze is gevonden bij vv Schaesberg. Deze vereniging heeft haar accommodatie op de vroegere mijnlocatie van de ONII en heeft het mijnwerkerslogo als verenigingswapen. Op de tribune kunnen rondom 350 personen plaatsnemen en er zullen stoelen bijgeplaatst worden zodat er voor elke bezoeker een zitplaats is. Mochten de weergoden niet meespelen dan kan het geheel verplaatst worden naar de sporthal. We krijgen in ieder geval goede medewerking van de vereniging zodat we er samen voor zorgen dat Landgraaf zich op een goede manier kan presenteren met deze activiteit (3 juli). Pastoor Freek Jongen heeft ook zijn medewerking toegezegd.

Jack Lussenburg, secretaris